Tết Nguyên Đán (Tết) là dịp lễ quan trọng nhất trong năm của người Việt, đánh dấu sự kết thúc của một năm cũ và chào đón năm mới với những phong tục cổ truyền đặc sắc. Dưới đây là một số phong tục truyền thống trong ngày Tết Việt Nam:
Dọn dẹp và trang trí nhà cửa
Trước Tết, người Việt thường dọn dẹp nhà cửa sạch sẽ để “xua đuổi” những điều không may mắn của năm cũ, đồng thời đón chào may mắn, tài lộc trong năm mới. Nhà cửa thường được trang trí với hoa mai, hoa đào, câu đối đỏ, và các vật phẩm mang ý nghĩa cầu chúc bình an, thịnh vượng.
Cúng ông Công, ông Táo
Cúng ông Công, ông Táo là nghi lễ tiễn ba vị thần Táo (Táo Quân) về trời vào ngày 23 tháng Chạp, tức là trước Tết Nguyên Đán. Theo tín ngưỡng dân gian, Táo Quân là những vị thần cai quản bếp núc, tài lộc và sự an khang của gia đình. Lễ cúng này nhằm tiễn Táo Quân lên thiên đình báo cáo về tình hình gia đình trong suốt năm qua, đồng thời cầu mong cho gia đình trong năm mới gặp nhiều may mắn, tài lộc, hạnh phúc.
Trong lễ cúng Táo Quân, gia đình thường chuẩn bị mâm lễ cúng với các món ăn truyền thống như gà luộc, xôi, hoa quả, và đặc biệt là cá chép sống. Cá chép được thả vào ao, hồ hay sông sau khi cúng để “cá chép hóa rồng” đưa Táo Quân về trời.
Lễ cúng ông Công, ông Táo cũng là một dịp để các gia đình sửa soạn bếp núc, dọn dẹp nhà cửa, đồng thời thể hiện lòng thành kính đối với những vị thần bảo vệ gia đình trong suốt năm qua.
Cúng Tổ tiên
Vào ngày Tết, gia đình sẽ làm mâm cỗ cúng tổ tiên để thể hiện lòng biết ơn, nhớ về tổ tiên và cầu mong sự phù hộ trong năm mới. Mâm cỗ thường có các món ăn truyền thống như bánh chưng, bánh tét, xôi, thịt gà, và các loại trái cây.
Bánh Chưng, Bánh Tét
Bánh Chưng (miền Bắc) và bánh Tét (miền Nam) là hai loại bánh đặc trưng trong dịp Tết. Bánh Chưng hình vuông tượng trưng cho đất, bánh Tét hình trụ tượng trưng cho trời. Đây là món ăn không thể thiếu trong mỗi gia đình trong dịp Tết.
Mâm ngũ quả
Mâm ngũ quả (bao gồm 5 loại trái cây) thường được bày lên bàn thờ tổ tiên và cũng có thể được đặt ở bàn tiếp khách. Mâm ngũ quả mang ý nghĩa cầu mong một năm mới đầy đủ, sung túc và hạnh phúc.
Lì xì
Lì xì (hay “mừng tuổi”) là phong tục trẻ em nhận tiền mừng tuổi từ ông bà, cha mẹ, người lớn tuổi. Tiền lì xì thường được bỏ trong bao lì xì đỏ với hy vọng mang lại may mắn, sức khỏe và tài lộc cho người nhận.
Thăm bà con, bạn bè
Trong những ngày Tết, người Việt thường thăm hỏi bà con, bạn bè và các mối quan hệ trong cộng đồng. Đây là dịp để mọi người đoàn tụ, chúc mừng nhau và gửi gắm những lời chúc tốt đẹp cho năm mới.
Chúc Tết và Tặng quà
Người Việt có truyền thống chúc Tết lẫn nhau với những lời chúc tốt lành như “Chúc mừng năm mới”, “An khang thịnh vượng”, “Vạn sự như ý”. Quà Tết thường là những món quà đơn giản, nhưng đầy ý nghĩa, như bánh kẹo, trà, rượu, hoặc các sản phẩm đặc sản địa phương.
Đi lễ chùa
Vào ngày Tết, nhiều người Việt đi lễ chùa để cầu mong sự bình an, sức khỏe và may mắn trong năm mới. Đây là một trong những hoạt động tâm linh quan trọng trong dịp Tết.
Các trò chơi dân gian
Trong những ngày Tết, người dân thường tham gia vào các trò chơi dân gian như đánh bài, đánh đu, kéo co, ném còn, hoặc chơi cờ tướng. Đây là những hoạt động vui vẻ giúp mọi người giải trí và gắn kết tình cảm.
Tục xông đất
Xông đất là một phong tục trong đó người đầu tiên bước vào nhà trong ngày Tết sẽ được xem là “xông đất”, mang lại sự may mắn cho gia đình trong cả năm. Người xông đất thường là người có tính cách tốt và tuổi hợp với gia chủ.
Những phong tục này không chỉ mang đậm bản sắc văn hóa Việt mà còn thể hiện sự tôn trọng đối với gia đình, tổ tiên và hy vọng về một năm mới đầy may mắn và thành công.